Grad Banjaluka Opšti i osnovni podaci

ʘ Teritorijalna organizacija  
ʘ Privredni potencijal
ʘ Obrazovanje i kultura
ʘ Praznici

Banjaluka je najveći grad, kao i privredni, kulturni i politički centar Republike Srpske i drugi grad po veličini u Bosni i Hercegovini. Na području grada čija je površina 1230 km2, po zvaničnim procjenama (i nezvaničnom, odnosno nepriznatom popisu) živi oko 240.000 stanovnika.
Banjaluku često nazivaju „grad zelenila“, ali i „grad mladih, sporta i kulture“.
Nema zvaničnih statističkih podataka (bar ne oprštepriznatih. Zadnji popis je obavljen davne 1991. godine i svi podaci o stanovništvu su manje više uspješne procjene. 
Sa oko 2.850 US dolara po stanovniku i stopom zaposlenosti od 32.6% Banjaluka je u 1990. godine bila na nivou jugoslovenskog prosjeka razvijenosti.
Zaposlen je bio svaki treći stanovnik, od toga 97.9% u društvenom sektoru. Po mjerilima SFRJ Banjaluka je bila razvijena opština.
Po popisu iz 1991. godine na užem području grada je živjelo 143.000 stanovnika. 
Etnička struktura prema popisu iz 1991.

Teritorijalna organizacija

Teritorija grada (nekada opštine) Banjaluka graniči se sa opštinama: Laktaši, Čelinac, Kneževo, Mrkonjić Grad, Ribnik, Oštra Luka i Prijedor.

Grad Banjaluka je podjeljen na Mjesne zajednice. Na području grada Banjaluke nalaze se 54 mjesne zajednice.

Pogledaj kompletnu organizaciju po mjesnim zajednicama. (sa brojevima telefona i adresama mjesnih kancelarija)

Gradsko središte:
ʘ Centar
ʘ Borik
ʘ Obilićevo (Mejdam)
ʘ Bulevar
ʘ Starčevica
ʘ Kočićev vijenac (Čaire)
ʘ Pobrđe
ʘ Lauš
ʘ Nova Varoš
ʘ Rosulje
ʘ Paprikovac
ʘ Petrićevac
ʘ Lazarevo (Budžak)
Gradske četvrti:
ʘ jugoistočno: Rebrovac, Vrbanja, Debeljaci
ʘ južno: Srpske toplice (Šeher), Novoselija,
ʘ istočno: Medeno Polje, Česma, Kumsale, Mađir, Trapisti
ʘ sjeverno: Lazarevo, Drakulić, Derviši, Novakovići, Tunjice, Vujinovići, Zalužani, Priječani[8]
Velika naselja i sela koja pripadaju opštini Banjaluka:
ʘ južno: Kola, Jagare, Karanovac, Rekavice, Bočac, Agino Selo, Krupa na Vrbasu
ʘ jugoistočno: Zeleni Vir
ʘ zapadno: Jablan, Motike, Bistrica, Stratinska, Barlovci, Kuljani, Stranjani, Matoševci
ʘ sjevernozapadno: Šargovac, Dragočaj, Mišin Han, Potkozarje (Ivanjsska)

Privredni potencijal i vremena krize

Šire okruženje Banjaluke raspolaže značajnim nalazištima raznovrsnih mineralnih sirovina, energetskim potencijalima, bogatim šumskim fondom i poljoprivrednim zemljištem. 
Prije svega tu su rezerve rude gvožđa, čija su glavna nalazišta između Prijedora i Banjaluke i gdje su evidentirane najveće rezerve željezne rudače na Balkanu. 
Grad Banjaluka nalazi se neposredno iznad manjeg bazena uglja – lignita. Nekadašnja podzemna eksploatacija obustavljena je prije pedeset godina, a preostale rezerve nisu precizno utvrđene. Od ostalih mineralnih sirovina treba spomenuti nalazista mangana, magnezita, kvarca i kvarcita, te tehničkog kamena koji se koristi u industriji.
Hidropotencijal rijeke Vrbas nedovoljno je iskorišten i preostale rezerve uglavnom su na području opštine Banjaluka, gdje je predviđena izgradnja više manjih stepenastih hidroelektrana.
U Banjaluci i neposrednoj okolini postoji nekoliko termomineralnih izvora koji se decenijama koriste kao banjska liječilišta.
Opština Banjaluka prostire se na brdskim i brdsko-planinskim terenima. Oko 53% ukupnih površina otpada na poljoprivredne površine, od čega su dvije trećine oranice, nažalost, nižih klasa, a ostalo su livade i pašnjaci. Tereni su veoma povoljni za stočarstvo i voćarstvo, mada nije zanemarljiva ni proizvodnja poljoprivrednih kultura, prije svega, pšenice i kukuruza (Lijevče i Posavina, ali i Potkozarje).
Banjaluka graniči sa najznačajnijim šumskim reonima u Republici Srpskoj: Mrkonjić Grad, Ključ – Ribnik. Takođe postoje i veliki rijetko naseljeni predjeli pogodni za pošumljavanje. To bi trebalo biti osnov za oživljavanje drvoprerađivačke industrije.
Moglo bi se govoriti o zančajnim ljudskim resursima, prije svega školovanoj radnoj snazi sa solidnom radnom tradicijom u industrijskoj, ali ipak neprilagođenoj modernim vremenima i evropskim normama.
Uporedo sa završetkom rata (1992–1995) u cijeloj Bosni i Hercegovini, pa i u Republici Srpskoj i Banjaluci, provodi se privatizacija, tranzicija i promjena vlasništva. Tranzicija, koja je označila kraj socijalizma, težak je proces i bez rata, a rat i ratne nedaće su je dodatno usložile.
Privreda i industrija su se našle u teškoj poziciji.
Najveći dio industrijskih kapaciteta nije u funkciji. Privatizacije državnog kapitala u preduzećima odvija se istovremeno sa privatizacijom državnog kapitala u bankama. Izmjena vlasničke strukture i tržišna privrede zahtjevala su fleksibilna preduzeća, a socijalistički giganti su teško opstajali.
Gotovo sva velika preduzeća su nestala ili su razdrobljena na male ostatke nekadašnjih moćnih sistema.
Propuštena je jedna kompletna tehnološka generacija. Instalirana oprema, uslijed višegodišnjeg zastoja, doživljava i ekonomsko i tehnološko zastarijevanje. Izgubljene su tradicionalne spoljnotrgovinske veze, značajni kupci i tržišta.
Propast industrije je djelomično kompenzitan time što Banjaluka postaje financijsko središte.
U 2002. godini sa radom počinje novoosnovana Banjalučka berza. Tako se dionice najvećih privrednih subjekata Republike Srpske uvrštavaju na kotaciju. Među njima se nalaze dionice Telekoma Srpske, Rafinerije ulja Modriča, Banjolučke pivare, Vitaminke i sl. Pojavljuju se investitori iz Slovenije, Hrvatske i Srbije, a i iz Evropske unije, Norveške, SAD-a, Japana i Kine. Osim berze, ovdje su smještene i druge važne finansijske institucije kao što su Komisija za hartije od vrijednosti Republike Srpske (komisija za vrijednosne papire), Agencija za bankarstvo Republike Srpske i Uprava za indirektno oporezivanje BiH.

Ekonomska kriza (2008/2009) zahvatila je i grad koji je već bio u nezavidnoj poziciji. Grad je prošao težak period prije privrednog oporavaka.
2018 i 2019 napokon su donijele privredni rast koji je procjenjen na 3%, a očekivao se i dalji napredak.
No mjesta za optimizam nije bilo. Blagi rast i napredak zamjenila je stagnacija i kriza zbog pandemije korona virusom.
Opet je neizvjesno kad će nastupiti oporavak.
Ali ako se prošetete ulicama Banjaluke, teško ćete povjerovati u ovakvu sliku. Grad je čist i umiven sa lijepo uređenim i osvjetljenim trgovima i parkovima.
Svi kao da čekaju da Korona utihne i da nastave da žive normalno.

Korona će vjerovatno proći, a kako će Banjaluka nastaviti ostaje da se vidi.  

Obrazovanje i kultura

Banjaluka je de fakto glavni grad Republike Srpske, formalno i zvanično nije. U Banjaluci se nalaze sjedišta svih republičkih institucija od Skupštine, Vlade, Predsjednika – do različitih direkcija i banaka. Banjaluka danas djeluje kao kulturni i obrazovni centar.  
Univerzitet u Banjaluci osnovan je 1975. godine. Postoji nekoliko privatnih fakulteta i koledža, različitih usmjeranja, ali i kvaliteta. Danas je Banjaluka univerzitetski centar, gdje studira oko dvadeset hiljada studenata.  
Narodno pozorište osnovano je 1930. godine. U isto vrijeme osnovan je i Muzej, koji, kao i Arhiv, posjeduje značajno kulturno - istorijsko blago.
Postoje mnogobrojne institucije kulture kao Banski dvor, Muzej moderne umjetnosti, Gradsko pozorište Jazavac, Studentsko pozorište, Dječije pozorište, Institut za zaštitu spomenika, ali i mnoga kulturna društva i udruženja, profesionalna i amaterska.  
Narodna i univerzitetska biblioteka Petar Kočić ima 150000 knjiga i 3500 unikata velike vrijednosti.   
Banjaluka je i snažan medijski centar, u kome rade mnogobrojne TV (njih 5) i radio stanice (čak 7), a izlazi više dnevnih listova (Glas Srpske, Nezavisne, Blic) i nekoliko magazina.

Praznici

Dan grada obilježava se 22. aprila, kada je Banjaluka u Drugom svjetskom ratu oslobođena od fašizma.
Slava grada je Spasovdan.